آبخیزداری و راهکارهای مقابله با تخریب حوزه ها
مهندس رضا روشنی- سازمان جنگلهاُ مراتع و آبخیزداری
مقدمه :
آبخيز محدوده اي طبيعي است كه كليه بارشهاي جوي وارد بر آن از يك محل مشخص (خروجي) خارج مي شود. بنابر این تعریف چنین میتوان گفت که حوزه های آبخیز واحدهای هیدرولوژیکی هستند که بصورت سیستماتیک در آنها آب تولید میگردد و در عین حال مجموعه ای است که فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی توسط انسان در ان جاری و ساری است .
آبخيزداري علمی است که بدنبال مديريت و بهره برداري هماهنگ،يكپارچه و قانونمند از منابع طبيعي ،كشاورزي،انساني و اقتصادي يك حوزه ابخيزاست مشروط به انكه سرمايه اصلي آبخيز كه همانا منابع آب و خاك ان است كاملا حفظ شود و دچار تاثيرات منفي نگردد.
در دهه های اخیر توجه به مسایل زیست محیطی (Environmental)، حفظ و احیای زیستگاههای طبیعی ((Natural habitat و تنوع زیستی Bio diversity) ) در اولویت برنامه های مدیریت حوزه های آبخیز قرار گرفته است . این رویکرد جدید در مواجهه با مدیریت حوزه های آبخیز منجر به ابداع مفهومی جدید با عنوان " مدیریت جامع حوزه های آبخیز " ( ( Comprehensive Watershed Management گردید.
مدیریت جامع حوزه های آبخیز در صدد است که حفظ ، احیا و بهره برداری از منابع موجود در سطح حوزه های آبخیز را به نحوی مدیریت کند که با سه اصل اساسی توسعه پایدار
( یکپارچگی اکولوژیکی ، عدالت اجتماعی و امنیت اقتصادی )هماهنگ و سازگار باشد.
آنچه که به وضوح مشخص است این که سه فاکتور عمده اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی درنیل به توسعه پایدار(Sustainable Development ) نقش اساسی را ایفا می نمایند . محور مشترک و عمده این سه پایه اصلی توسعه همانا انسان بعنوان اصلی ترین موجود ذینفع از اجرای برنامه های توسعه پایدار می باشد. بدون حضور و دخالت انسان بعنوان تولیدکننده فرایند توسعه عملا ابتر و بی معنی خواهد بود.