SMADAجمع آوی آب باران در مناطق خشک
استحصال آب باران یکی از فنـون منابع آبهـای سطحی به منظور افــزایش کیفیت و کمیت منابع آبی مـوجـود، یا بـرای توسعه آب در مناطقی است که منابع آبی غیــر قابل دستــرس یا پــر هــزینه می‌باشنـد. سیستم‌هـای جمع آوری نـــزولات جــوی به عنــوان روشهــای مصنــوعی جمع آوری و ذخیــره آب بـاران تعریف می‌شود که می‌تـوانـد بـــرای تامیـن آب مـورد نیـاز بــرای شرب دامهـای اهلی و یـا کــاربـــری کشاورزی در مقیــاس کــوچک و یــا مصــارف خانگی مـورد استفاده قــرار گیــرد
جمع آوی آب باران در مناطق خشک
استحصال آب باران یکی از فنـون منابع آبهـای سطحی به منظور افــزایش کیفیت و کمیت منابع آبی مـوجـود، یا بـرای توسعه آب در مناطقی است که منابع آبی غیــر قابل دستــرس یا پــر هــزینه می‌باشنـد. سیستم‌هـای جمع آوری نـــزولات جــوی به عنــوان روشهــای مصنــوعی جمع آوری و ذخیــره آب بـاران تعریف می‌شود که می‌تـوانـد بـــرای تامیـن آب مـورد نیـاز بــرای شرب دامهـای اهلی و یـا کــاربـــری کشاورزی در مقیــاس کــوچک و یــا مصــارف خانگی مـورد استفاده قــرار گیــرد. این سیستم‌ها شامـل یک سطوح آبگیــر هستند و معمولا" بــرای افــزایش تولید روانـــاب و سهــولت جمـع آوری آب بــدون آنـکه در سطح کـوچکی از پــروفیل خاک، بــرای رشد گیاهـان مقـاوم به خشکی تجمع حـاصــل کنــد، آمــاده می‌شونــد. در صــورت اختصـاص چنیـن سیستمهــایی به آبیــاری یک بـــرنــامه پخش آب مـــورد نیـــاز است. فـــن‌آوری استحصــــال آب تقـــریبـا در منـاطق خشک جهـان قـابـل استفـاده است. منـاطق خشک دارای امکـانـات بـالقــوه کشاورزی هستنــد که مورد استفاده کامل قــرار نگــرفته‌اند. روشهای سنتی منــاطق خشک می‌بــایست مــورد بـــررسی مجــدد قـــرار گیــرند. بطورکلی دو راه وجود دارد: افــزایش منابع آب مصــرفی و کاهش تقاضا بــرای آب. این دو راه و راههـای انتقـال آب بــایــد به صــورت یک سیستم واحــد در نظر گرفته شوند. گــر چه در نواحی خشک و نیمه خشک باران کم می‌بارد ولی مقدار آب حاصل از آن قابل تـوجه است. ده میلیمتــر باران بـرابــر ١٠٠٠٠٠ لیتــر آب در یک هکتار است. جمع آوری این آب باران می‌تـوانـد آب مـورد نیاز محلی را که سایر منابع آب از آنجا خیلی دور و یا گران است، فـراهم سازد. روش جمع آوری آب باران تقــریبـا ۴٠٠٠ سال قـدمت دارد. این روش در عصـر بــرنــز شروع شد که در آن موقع صحـرا نشینان دامنه تپه‌ها را به منظور افــزایش رواناب صاف می‌کــردنـد و نهــرهـایی بــرای جمع آوری و هـدایت آب به مزارع پایین‌تر می‌ساختند. ایـن روش، تـوسعه تمـدن کشاورزی را در منـاطقی که متوسط باران سالانه تقـریبا ١٠٠ میلی متـر بود را ممکن ساخت، ولـی ایـــن مقــدار آب بــــرای کشاورزی مــدرن امروزی کافی نیست. صحرانشینان قدیم آب باران را با هدایت کردن مزارع یا آب انبـارهـا جمع آوری می‌کـــردنـد کشاورزان جـدیـد در منـاطق خشک بنــدرت به ایـن طریـق مستقیم آب بـاران را جمع آوری کــرده‌اند اگــر در سال ١٩٢٩ یک حوزه آبخیــز به مساحت ٢۴٠٠ متـر مــربع در منطقه خشک از استــرالیا (با بارنـدگی متـوسط سالانه ٣٠٠ میلی متــر) تـوانست در خشک‌تـرین سالها آب کافی بــرای یک خانواده ۶ نفــری با ده راس اسب، دو راس گاو و ١۵٠ راس گـوسفنـد تامیـن کنـد. امــروز محققین سعی دارنـد مقـدار رواناب را بـا اصلاح سطح خاک افزایش دهند. روشهای جمع آوری آب باران جمع آوری آب بـــاران حتی در نقـــاطی که متــوسط بـارنــدگی سالانه فقط ۵٠ تـا ٨٠ میلیمتـــر است قـابـل اجــراست ولی در یک حـوزه آبخیــز در فلسطین فقط با ٢۴ میلیمتــر بارنـدگی سالانه رواناب قابل استفاده‌ای ایجاد کــرده‌اند. در بعضی از نقاط خشک دنیا مثل جنـوب غــربی آمریکا، بـرف و باران یخ زده (یخبـرف) به تولید رواناب کمک می‌کنــد. خــاکهــای لس و مشابه آن که در بیشتـــر صحــراها وجود دارند بــرای جمع آوری آب باران ایـده‌آل هستنـد. چـون حتی پس از یک بـارنــدگی مختصـــر تشکیـل یک سله می‌دهنـد که مقـدار رواناب را افــزایش می‌دهنـد. اخیــرا مخارج ساختـن روشهـای جمع آوری در آبخیــزهـا سریعا کاهش یافته و امکان کـاهش بیشتــر مخـارج وجـود دارد .با استفاده از مـواد شیمیایی و پـوششهـای نـویـن بخش خـاک (مثــل پــارافیــن ،لایه آسفــالت و پــلاستیک پـوشیــده شده بـا ریگ )می‌تــوان آب بـا کیفیت خــوب و بــدون مــواد رسوبـی تهیه کــــرد .تحت شرایط مساعــد ،روشهـای اصـلاح زمیـن از تمـام روشهــا ارزان‌تـــرنــد ،تـوسط این روشها می‌تـوان بـا هــزینه خیلی پـاییـن آب برای اکثر فعالیتهای کشاورزی تهیه کرد. تکنیکهــای استحصــال آب بکــار رفته در منـــاطق خشک: استرالیا: استـرالیا در زمـره اولین کشورهای غـربی در زمینه کـاربـــرد سیستمهــای استحصــال آب طراحی شده بـــرای تـامیـن آب شرب دام و مصـارف خـانگی قـــرار دارد. در سال ١٩۴٨، اداره کارهای عمومی غـرب استـرالیا، بـرنامه ساخت حـوزه‌های آبگیــر را آغاز کــرد. این حـوزه‌ها بـا پـاک کــردن، شکـل دادن و ایجـاد شیـار بـــر روی خطوط تــراز به منظور کنتــرل طول و درجه شیب و کوبیـدن خاک به کمک غلطکهای بادی ساخته شد. حدود ٢۵٠٠ حوزه آبگیــر با سطح متوسط تقــریبی یک هکتار، بطور اصلی بــرای تامین آب شرب دام راه اندازی شد. همچنیـن ٢١ حـوزه آبگیـــر مجمــوعـا بـا سطح ٧٠۶ هکتار که اندازه هر کدام بین ١/١٢ و ١/٧٠ هکتار تغییـر می‌کنـد، وجـود دارد که فعلا" بــرای تامین آب شهــرهای کوچک غــرب استــرالیا مـورد استفاده قــرار می‌گیــرد. سیستـم دیـگــــری بـــــرای جمـع آوری آب بـــاران در استـرالیای غـربی بکار می‌رود که بـر اساس آن، آبخیـزها شیبــدار شده و غلطک زده می‌شونــد و بـا حــداقــل ۶/٧ میلیمتــر بـاران در آنهـا آب جـاری می‌شود در سال ١٩۶٨ هر هکتار با ۶٠ تا ٨٠ دلار هزینه بـرای این منظور آماده می‌شود. ایــن آبخیـــزهــا طوری ساخته شده‌انــد که ۶/١ هکتار آن با ۵/۴۴ میلیمتــر رواناب، ٨٠٠ متــر مکعب آب تولید می‌کنند. آبخیــزها طوری انحنا داده شده‌اند که آب باران به سرعت به نهــرهای کنار کــرت می‌رسد و از آنجا تــوسط نهــــر اصلی و پس از گــذشتــن از حــوضچه جمع آوری وارد مخــــزن ذخیــــره می‌شود. در ایــن طرح حجم مخــــزن احــداث شده ١١٠٠ متـــــر مـکعب بــوده است. اسرائیل (فلسطین) پژوهشگران اسرائیلی، اولین افرادی بودند که کاربرد فنـون جـدیـد در استحصال آب را تجــربه کــردنـد. آنها روشهای متعدد مـوثــری را بــرای افــزایش رواناب سطح یافتنـد که شامـل همـوار کــردن و کـوبیـدن سطح خـاک و تشکیـل پـوسته قلیـایی از طریـق پـاشیـدن مــواد مختلف قیــری می‌باشد. در بین مواد شیمیایی قیــری، نفت کـوره رقیق شده با نفت سفید، مـوثــر و اقتصادی شناخته شده. بـاغـات دیمی میـوه، وسیله امـــرار معاش تعداد قـابـل تــوجهـی از کشاورزان است. آب دریـــافتـی در نــواحـی کشت شده طرح‌هـــای آزمـــایشی، رطوبـت معادل خـــاک را تـا زمـان بـارنـدگی معمــول زمستـانی، در نـاحیه آب و هــوایی مــدیتــــرانه‌ای ایــن کشور، مهیــا می‌کنــد. ایالات متحده امریکا: روستـای (POVI GO SHUN) بـــر روی صخـــره مــاسه سنـگـی MESA در منطقه قبیـلـه بــومـی HOPI در شمـــال شرق آریـــزونـا ساخته شده است و هیچ منبع آبی نـدارد. از بدو تاسیس روستا، روستائیان آب را از دره ابتدا با پا و بعدها بــر پشت الاغ حمل می‌کــردند و در سال ١٩٣٠، یک سیستم کــوچک استحصــال آب بــــرای جبــــران بخشی از کمبـود آب روستـا راه انـدازی شد، بــرای ایـن کـار منطقه‌ای بــا وسعت ٣٣/٠ هکتــار در نظر گـــرفته و سطح آن پـاک و خـاک سست رویی بـــرداشته شد تـا سنگ مــادر مـاسه سنگی ظاهـــر شود. در پـاییـن منطقه، یک مخـــزن عمیـق در داخــل سنگ تـــراشیــده و یک پــوشش مـــرتب ساخته شد. ایـــن سیستم، نقش فعالی در تـــامیـــن آب روستــا بــــرای مــدتی حــدود ٣٠ سال داشت. در ضمــن مجمــوعه‌ای از چـاه و پمپ آب در کف دره سیستم انتقــال توزیع آب بطرف بالای دره مورد استفاده قرار گرفت. مثـــالـی از سیستـم آزمـــایشی استحصـــال آب در جنوب آریزونا: ایـن سیستم استحصـال آب شامـل حـوضچه قلــوه سنگی مخــزن ذخیـــره آب، شانـــزده حـوزه آبگیـــر و سیستم آبیــاری است که در حــدود ٢ هکتــار از اراضی کشاورزی متـروکه را در نـزدیکی تاکسون آریــزونا در بــر دارد. مجمـوعه ظرفیت حــوضچه قلــوه سنگی و مخـــزن ذخیـــره آب طراحـی شده حــدود ٢۴٠٠ متــــر مـکعب است. حــوضچه و مخــزن آب بــرای کاهش نفوذ پذیــری با کلــرید سدیم تیمـار شده‌انـد و مخـــزن اصلی یـا ٢۵٠٠٠٠ قـوطی خـالی پـلاستیکی فیلم پـوشیـده شده است تـا تبخیـــر آن کـاهش یابد. این ١۶ آبگیر برای کاهش نفوذ پذیری بوسیله کلـرید سدیم تیمار شده‌اند و بـرای تمـرکـز کــردن رواناب ناشی از بـارنـدگی در اطراف گـونه‌هـای زراعی و درختی کـاشته شده در منطقه تیمـار نشده پـاییــن است حــوزه، مــورد استفاده قـرار می‌گیــرند. رواناب اضافی مستقیما بداخل کـانـال جمع‌آوری و از آنجـا به داخـل حـوضچه جـــریـان می‌یابـد. هــر حـوزه آبگیــر با سطحی حـدود ۵/١ هکتـار دارای طول تقــریبی ٩٠ متــر و عــرض ١٨-۶ متــر و شیب حدود ۵/٠% می‌باشد. سیستم آبیاری شامـل پمپ سانتــریفـوژ ۶٠٠٠ واتی و لوله ٨ سانتیمتـری که حوضچه و مخــزن ذخیــره آب را به پمپ وصل می‌کنـد و دو لـوله پی در پی ۵ سانتی متــری که پمپ را به پـلاتهـای زمینی متصــل می‌کننــد و یک لــوله بـاران ساز پلی اتیلنی ٢ سانتی متــری که قـادر به پخش ٠١/٠ متـــر مکعب آب در هــــر دقیقه به صــورت قطره‌ای است ، می‌بـــاشد. سیستم دریچه‌ای یـــا سوپـــاپ، به آب اجازه حـرکت از حوضچه به مخــزن ذخیــره آب، از مخــزن به حـوضچه و همینطور از مخــزن ذخیـــره یـا حـوضچه به مــزرعه می‌دهد، یک کنتـور آب، مقـدار آبی را که بــرای گیاهان مورد استفاده قرار گرفته است، ثبت می‌کند. محدودیتها: چون جمع آوری آب باران متکی به ریـزش باران طبیعی است، در نتیجه بیشتــر از اوضاع جـوی نمی‌تـوانـد قابـل اطمینان باشد. بـدون داشتـن ذخیــره کـافی، ایـن سیستم در سالهـــای خشک بـــا شکست روبـــــرو خــواهــد شد. احتمالا" در مناطقی که باران متـوسط سالانه کمتــر از ۵٠ تــا ٨٠ میلی متــــر است روش جمع آوری بــاران از نظر اقتصادی عملی نخواهد بود. بـرای کاربـرد روشهای جمع آوری آب باران بـرای یک منطقه معین بـایـد تـوجه داشت که اثــرات جـانبی آن به حـداقـل بــرسد. طرح و مـدیـــریت نـادرست جمع آوری آب باران می‌تواند منجــر به فــرسایش خاک و ناپایـداری آن شود و سیـلابهـای محلی ایجـاد کنــد. فـــرسایش خـاک که یک نگــرانی دایم است می‌تواند با استفاده از شیبهای کم و نه خیلی تنـد کنتــرل شود. (البته اگــر زهکشهـا شیب مناسب داشته باشند) بر تعداد و کیفیت رواناب نیـز اثـر دارد. حداکثــر کارایی مــربـوط به آبخیــزهایی است که دارای شیبهای کم و ملایم (تــرجیحـا یک تـا پنج درصـد) هستنـد. بـــرای استفـاده از روانـاب جمع آوری شده جهت آب آشامیدنی بهتر است آنرا از فیلتر شنی عبور داد. منابع: ١ـ سراج زاده - روشهای جمع آوری آب ٢ـ حسین ابریشمی - جمع آوری باران و سیلاب
براورد دبی 
مستند بسیار زیبای Home 
دانلود جزوه اموزشی نرم افزارEasyFit